Benvenuto Lobina

Benvenuto Lobina

(Biddanoa de Tulu 1914 – Tàtari 1993)

E

st unu de is prus scridoris de importu de Sardìnnia de su ‘900, scridori bilingu de poesia e de prosa.
Cumentzat a giòvunu a scriri poesias. A 14 annus bincit unu prèmiu de poesia pregonau de “Il balilla”, periòdicu de sa gioventudi fascista.
In su 1932, a 18 annus, lassat Biddanoa po andai a traballai in s’Ofìtziu postali de Casteddu. E s’annu infatu, in su 1933, fundat in Casteddu unu tzìrculu Futurista e cumentzat a pubricai is poesias suas in su periòdicu literàriu s’Ischiglia de Angelo Dettori e in su giorronali Futurismo de Mino Somenzi.
Lobina cumentzat a scriri poesias a primìtziu cun versus rimaus in italianu, apustis cun versus lìberus e poscas sèmpiri prus lìberus sighendi s’esempru sperimentali de su segundu Futurismu.
In su 1935 partit sordau boluntàriu in s’Àfrica italiana e fait otu annus de gherra: de sa Gherra de Etiòpia finsas a sa Segundu Gherra Mundiali.
In su 1943 torrat in Sardìnnia e cumentzat a traballai in s’Ofìtziu postali de Tàtari. Is annus ’50 e 60 funt is mellus annus po sa produtzioni literària cosa sua: is poesias suas cumentzant a bessiri in sa pàgini de sa cultura de su cotidianu tataresu La Nuova Sardegna. Est in custus annus chi Lobina cumprendit diaderus chi sa lìngua chi depit imperai po scriri est su Sardu campidanesu de bidda sua, Biddanoa de Tulu.
In su 1964 – primu scridori campidanesu a binci custu prèmiu – bincit su “Premio Ozieri”, cun sa poesia “Chini scidi”, versus chi contant de su “Piano di Rinascita” e de totu is speras de is Sardus po unu benidori sulenu.
In su 1974 bincit finsas su prèmiu natzionali de poesia “Città di Lanciano” e in su matessi annu imprentat cun Jaca Book s’arregorta de poesias “Terra, disisperada terra”.
Dexi annus infatu, in su 1984, Lobina bincit su Prèmiu “Casteddu de sa fae” de Posada cun “Po cantu Biddanoa”: unu romanzu stòricu scritu in Sardu, in sa bariedadi campidanesa, chi pigat ispiratzioni de su connotu ispano-americanu de Márquez, Borges e Vargas Llosa. Su romanzu si sbòddiat in Biddanoa de Tulu de su 1912 a su 1942 e contat sa stòria de Luisicu, chi bivit in Biddanoa, una biddixedda pòbera e spèrdia. Su primu atori est pròpiu Biddanoa e su logu aundi is personàgius pigant vida est Sa Prazzitta, unu logu aundi is cosas simplis de dònnia dii intrànt in sintonia cun su mundu malu e atesu, mannu e arrorosu: cun sa Primu Gherra Mundiali e is 20 sordaus biddanoesus mortus, su sardismu, su fascismu e sa Segundu Gherra Mundiali e sa Gherra de Àfrica cumbàtia innantis.
“Po cantu Biddanoa” est unu romanzu de importu mannu po totu sa literadura sarda. Scritu in Sardu e tradùsiu in Italianu. Su Sardu imperau de Benvenuto Lobina est unu Sardu a tres arregistrus linguìsticus: sa lìngua de su chi contat sa stòria est una spètzia de Campidanesu unificau; is personàgius chi fueddant, chistionant in d-unu Sardu de Biddanoa de Tulu; is personàgius prus “studiaus” fueddant una bariedadi Campidanesa chi pigat fueddus e maneras de nai de s’Italianu.

PO CANTU BIDDANOA

[…] Custu mangianu sa genti ‘e Biddanoa s’è parzìa: parti a sa prucissioni de Santu Giulianu e parti a sa stazioni, a adobiai a Luisicu.
Apustis de is saludus, de is abbrazzidus de parentis e di amigus e de is cumpàngius de trincera, apustis chi Luisicu at presentau a Sara a totus is chi si funti accostiaus a ddu saludai, un’àtara prucissioni si cumpònit: ananti Luisicu a brazzettu cun Sara, sa sposa friulana prìngia, bella, biunda, tranquilla, scaringiàda a arriri, e infattu insoru is àturus. Lionora cun Ogéniu, is cumpàngius cun Elias, chi no si cìtit mai, sa genti, òminis e feminas, piccioccas chi fuéddant a iscusi, alestru, castiendu a Sara, e piccioccheddus, e su cuaddu cun is valigias, e Tiu Pepi cun sa posta.
Bessìu de su fossu accant’è sa stazioni, Luisicu, cun Sara a su costau e sa genti infattu, sagatàt a ananri totu in d’una is campus de Stuppara e in artu, attesu, Biddanoa.
Manch’issu cumpréndit beni s’impressioni chi ddi fàit, ma ddi pàrit di essi adobiendu a issu e totu piccioccheddu, pòburu, innozenti, chi no iscìat nudda ne de su mundu, ne de sa genti, ma cun s’idea fissa de sartai cussus montis po podi connosci is unus e is àturus. Ma cussus montis immoi ddi pàrinti prus bàscius, e cussu piccioccheddu a pagu a pagu s’inc’istésiat.
Un’ora ‘e camminu a pei in su stradoni in arziàda, sighendu sa pinta ‘e s’arroda po no passai in mesu sa giarra. Sara, mancai in cussu stadu, no at bòfiu sezzi a cuaddu, bòlit camminai, est abituada.
Candu cust’àtara prucissioni lòmpit a sa funtana ‘e Ziu Marras e ci bòlit pagu a intrai in bidda, in Sa Prazzitta funti scoppiendu a craccu a craccu is bombas de Sa Sprama. Luisicu allùttat is orìgas, ma Elias ddi dònat una scuidada e arrìt a iscracàllius: “Granate della Sprama, aiutante. Sa prucissioni de Santu Giullianu est arribendu a Sa Prazzitta”. Luisicu puru si pònit a arrìri. […]

Cumpartzi

Share on facebook
Facebook
Share on whatsapp
WhatsApp
Share on email
Email

Unu progetu cun su contribudu de sa Fondazione di Sardegna

Còmpora su lìburu de
SU SARDU, LÌNGUA
DE EUROPA