Aquilino Cannas

Aquilino Cannas

(Casteddu, 1914 – 2005)

N

ascit in Casteddu su 9 de donniasantu de su 1914. In su 1941 intrat in s’esèrcitu e apustis de ai abitau sa Scola po Ofitzialis in Pinerolo, fait parti de sa campànnia de Àfrica, El Alamein puru. Acabbada sa gherra, po tres annus, finas a su 1946 est presoneri in Scida (in Algeria). Torrat a Roma in su 1946 (po essi sintzillus in su mesi de maju) e traballat in sa ERLAS, una sotziedadi “americana antimalàrica” innantis de intrai a traballai in sa Regioni Sarda comenti ecònomu in su 1950. Collaboradori mai stracu de giorronalis sardus che: “L’Unione Sarda”, “La Nuova Sardegna”, “Tutto Quotidiano” e is arrevistas “Altair, “Gastronomia Sarda” e aici nendi. Tenit apentu po su bilinguismu e fait nasci su fueddu nuraghia; tenit interessamentu puru po is cuaddus e po giai vàllia a is bellesas de sa Sardìnnia e de Casteddu in particulari. Fut casteddaju, po essi sintzillus de s’arruga de Biddanoa e po annus fut dirigidori de s’arrevista “S’Ischiglia” (finas a su 1990). In cust’arrevista  scriiat cun s’annomìngiu de Luziferinu òberas e poesias in sardu-campidanesu. Iat scritu in italianu Le Bianche colline di Karel (1972), unu scritu poèticu chi si fait biri una tzitadi sarda (Casteddu) totu posta a farrancas in susu de s’incuinamentu petrolchìmicu e papada de su cimentu. In su 1976 issu, cun sa firma sua de “Anonimo cagliaritano” imprentat Arreula; po Wagner custu fueddu bolit nai “carraxu”, “tzèrriu”. Ndi benit de reula, sa tzacarredda (raganella in italianu) chi in Casteddu beniat imperada a fitianu in cida santa po annuntziai is ritus sacrus impasa de is campanas mudas giai chi sa crèsia fut in corrutu. In su 1994 pubricat Disterru in terra innui agataus poesias giai imprentadas in s’arrevista “S’Ischiglia” in is annus 1989-1990. In su 1999 pubricat Mascaras casteddaias chi tenint prefatzioni de Giusepi Podda chi scriit: «Aquilino Cannas est su cantori de Casteddu (è il cantore di Cagliari). Sanguigno, aspro, violento, beffardo, armonico, il suo linguaggio affonda le radici nella storia dei sardi, raggiunge una dimensione mediterranea ed europea, diventa universale.» Si morit su 29 de maju de su 2005. Innoi una de is poesias pigadas de s’arregorta Mascaras casteddaias:

A BALLU CANTAU

Ma it’est custu grandu atropeliu,
custu stragazzu mannu ‘e genti?
Ma di aundi nd’est stuppau,
di aundi nd’est calau custu antigoriu?
custu trumbullu apretau,
custu appetigu maccu,
de ominis e de feras?

Calaus indi sunt de su cungiau
de Santu Francau, di aundi ddus hiant
tancaus comenti in d’unu accorru.
Sfranchius hant camminau a s’acua
intre is gruttas, intre is domus de janas,
intre is gragatus. E ndi sunt benius a innoi,
in fundu a sa rocca: a m’agatai.

No sunt forastius castellanus
nì tarrazzanus de Nuraxi ‘e Susu,
sunt de is alas, de is appendizius.
Totu genti ‘e domu, de bixinau,
genti de campu in forza,
genti de cumbattimentu
armaus de leppa giustu in petturras.
E mi castiant. Mi castiant a fisciu
sene fueddai nimancu in suspu…
Ma, alloddu su de is launeddas,
alloddu chi de suncuna pigat a sonai
e s’insonada de s’andimironai!…
E chi maiemai dd’essit fattu! a ballu tundu,
a duru a duru, in totunu sciampittat
intera sa conduma!…e faint s’anchita
e su passu torrau, pistant is peis…

E de repenti arretronat su rocchili
che brunzu de campana ‘e populu.
Aproillai genti! Aproillai e castiai
custa grandu festa chi in nisciuna prazza
heis a biri mai! Aproillai e ballai,
aproillai e no tengais timoria
ca est totu genti ‘e brunzu, de valentia
chi sonat e cantat a cuncordu,
a ottavas, a muttettus, a repentina…
E giogant a morra, a strumpas,
a trivas de pari aintru de custu monti
immoi fattu a casiddu…Intrai
de sa Grutta ‘e su Stiddiu, benei
de sa Grutta de Santa Restituta…

I a luxi ‘e bandonis, calaus indi sunt
aici a pei, a traccas, a cuaddu, portendisì avattu
animalis arruis e unu cumonargiu ‘e feras:
cerbus, murvonis, sirbonis…
E no inc’est aturau prus logu in su rocchili,
prenu comenti un’ou. A craccu prenu,
tippiu de boxis e de sonus, de giogus…
E caladas indi sunt pofinas bruscias e cogas,
bithias e orgias e Luxias rajosas
torradas in bidoria cun d’una rantantira
de mazzamurreddus…
(Facci a Santu Francau no inc’est aturada
manc’anima bia…chi a disora immoi
inci has a podiri cassai topis a berritta).

Finisamenti festa! Festa est, banderas
in d’unu cuncordu ‘e populu finisamenti uniu
in vivas di allirghia e chi bessit a deretta
sene axiori, aundichì – sene murrungiu
si donat s’essiri comenti in dì de bagadiu,
innoi, in su nodiu logu ‘e s’acatu: innoi,
in s’antiga terra nostra ‘e Nuraghia…

(E su poeta est inguni aintru,
accitotu accanta i accitotu attesu
in su disterru suu: di aundi ampru,
de coru rebellu, artu i affranchiu
floressit su cantu sardu). 

Cumpartzi

Share on facebook
Facebook
Share on whatsapp
WhatsApp
Share on email
Email

Unu progetu cun su contribudu de sa Fondazione di Sardegna

Còmpora su lìburu de
SU SARDU, LÌNGUA
DE EUROPA