Aquilino Cannas

Aquilino Cannas

(Casteddu, 1914 – 2005)

N

aschet in Casteddu su 9 de santandria de su 1914. In su 1941 intrat in s’esèrtzitu apustis de àere leadu parte in s’Iscola pro Ufissiales in Pinerolo, faghet parte de sa campànnia de Àfrica, El Alamein fintzas. Agabbada sa gherra, pro tres annos, finas a su 1946 fit presoneri in Scida (in Algeria). Torrat a Roma in su 1946 (pro èssere in su zustu su mese-de-maju) e tribàlliat in s’ERLAS, una sotziedade ‘americana antimàlarica’ innanti de intrare a triballiare in sa Regione Sarda comente ecònomu in su 1950. Collaboradore mai istracu de zornales imprentados sardos cale “L’Unione Sarda”, “La Nuova Sardegna”, “Tutto Quotidiano” e sighinde a nàrrere in rivistas “Altair”, “Gastronomia Sarda”. Si apentat pro su bilinguismu e faghet nàschere su faeddu nuraghia; at interesse fintzas pro sos caddos e pro dare balore a sas bellesas de sa Sardìnnia e de Casteddu in particulare. Fit casteddaju, pro menzus nàrrere de sa carrela de Biddanoa e pro annos fit dirigidore de sa rivista “S’Ischiglia” (finas a su 1990). In custa rivista iscriiat cun su paranòmene de Luziferinu òberas e poesias in sardu-campidanesu. Aiat iscritu in italianu Le Bianche colline di Karel (1972), un’iscritu poèticu chi faghet bìdere una tzitade sarda (Casteddu) totu posta a farrancas in susu dae s’incuinamentu petrolchìmicu e cundida dae su tzimentu. In su 1976 issu, cun sa frima sua de “Anonimo cagliaritano” imprentat Arreula; pro Wagner custu faeddu cheret narrere “abbolotu”, “tichìrriu”. Nde benit dae rèula, sa mitràcula (raganella in italianu) chi in Casteddu beniat impitada sèmpere in chida santa pro annuntziare sos ritos sacros de sas campanas mudas ca sa crèsia fit zai in corrutu. In su 1994 pùbricat Disterru in terra inue agatamus poesias zai imprentadas in sa rivista “S’Ischiglia” in sos annos 1989-1990. In su 1999 pùbricat Mascaras Casteddaias chi at prefatzione de Giusepe Podda chi iscriet: «Aquilino Cannas est su cantore de Casteddu (è il cantore di Cagliari). Sanguigno, aspro, violento, beffardo, armonico, il suo linguaggio affonda le radici nella storia dei sardi, raggiunge una dimensione mediterranea ed europea, diventa universale.» Morit su 29 de maju de su 2005. Sighit inoghe una poesia leada dae sa regorta Mascaras casteddaias:

A BALLU CANTAU

Ma it’est custu grandu atropeliu,
custu stragazzu mannu ‘e genti?
Ma di aundi nd’est stuppau,
di aundi nd’est calau custu antigoriu?
custu trumbullu apretau,
custu appetigu maccu,
de ominis e de feras?

Calaus indi sunt de su cungiau
de Santu Francau, di aundi ddus hiant
tancaus comenti in d’unu accorru.
Sfranchius hant camminau a s’acua
intre is gruttas, intre is domus de janas,
intre is gragatus. E ndi sunt benius a innoi,
in fundu a sa rocca: a m’agatai.

No sunt forastius castellanus
nì tarrazzanus de Nuraxi ‘e Susu,
sunt de is alas, de is appendizius.
Totu genti ‘e domu, de bixinau,
genti de campu in forza,
genti de cumbattimentu
armaus de leppa giustu in petturras.
E mi castiant. Mi castiant a fisciu
sene fueddai nimancu in suspu…
Ma, alloddu su de is launeddas,
alloddu chi de suncuna pigat a sonai
e s’insonada de s’andimironai!…

E chi maiemai dd’essit fattu! a ballu tundu,
a duru a duru, in totunu sciampittat
intera sa conduma!…e faint s’anchita
e su passu torrau, pistant is peis…
E de repenti arretronat su rocchili
che brunzu de campana ‘e populu.
Aproillai genti! Aproillai e castiai
custa grandu festa chi in nisciuna prazza
heis a biri mai! Aproillai e ballai,
aproillai e no tengais timoria
ca est totu genti ‘e brunzu, de valentia
chi sonat e cantat a cuncordu,
a ottavas, a muttettus, a repentina…
E giogant a morra, a strumpas,
a trivas de pari aintru de custu monti
immoi fattu a casiddu…Intrai
de sa Grutta ‘e su Stiddiu, benei
de sa Grutta de Santa Restituta…

I a luxi ‘e bandonis, calaus indi sunt
aici a pei, a traccas, a cuaddu, portendisì avattu
animalis arruis e unu cumonargiu ‘e feras:
cerbus, murvonis, sirbonis…
E no inc’est aturau prus logu in su rocchili,
prenu comenti un’ou. A craccu prenu,
tippiu de boxis e de sonus, de giogus…
E caladas indi sunt pofinas bruscias e cogas,
bithias e orgias e Luxias rajosas
torradas in bidoria cun d’una rantantira
de mazzamurreddus…
(Facci a Santu Francau no inc’est aturada
manc’anima bia…chi a disora immoi
inci has a podiri cassai topis a berritta).

Finisamenti festa! Festa est, banderas
in d’unu cuncordu ‘e populu finisamenti uniu
in vivas di allirghia e chi bessit a deretta
sene axiori, aundichì – sene murrungiu
si donat s’essiri comenti in dì de bagadiu,
innoi, in su nodiu logu ‘e s’acatu: innoi,
in s’antiga terra nostra ‘e Nuraghia…

(E su poeta est inguni aintru,
accitotu accanta i accitotu attesu
in su disterru suu: di aundi ampru,
de coru rebellu, artu i affranchiu
floressit su cantu sardu).

Cumparti

Share on facebook
Facebook
Share on whatsapp
WhatsApp
Share on email
Email

Unu progetu cun su contribudu de sa Fondazione di Sardegna

Còmpora su lìberu de
SU SARDU, LÌNGUA
DE EUROPA