Antiogu Giosepi Casula

Antioco Giuseppe Casula (Montanaru)

(Dèsulu, 1878 – Dèsulu, 1957)

A

ntioco Casula, più noto sotto lo pseudonimo di Montanaru, si ha da ritenere, per concorde giudizio della critica, il più importante ed interessante poeta in volgare sardo della letteratura contemporanea. 13

Nàscïu e pesau in Dèsulu, in su coru de sa Barbàgia, a 16 annus Antiogu lassat sa scola e a 18 annus intrat in s’Arma de is Carabineris.
Cumentzat insaras a scriri poesias. In su 1899 in sa “Piccola Rivista” de Ranieri Ugo, amigu de Pascarella, Scarfoglio e D’Annunzio, bessit su sonetu Desulu: s’esòrdiu de Montanaru. Ugo ddi consillat de pubricai un’arregorta cun totu is poesias de sa gioventudi. E est aici chi in su 1904 bessit Boghes de Barbagia, unu lìburu apretziau meda siat de is crìticus literàrius Raffa Garzia e Antoni Scano e siat de Gràtzia Deledda e Bustianu Satta.
Antiogu lassat sa carriera de s’Arma, torrat a cumentzai a studiai, si pigat su diploma e torrat a Dèsulu po traballai che a maistu de scola. Ingunis detzidit de cumentzai una batalla po spartzinai sa lìngua sarda in sa scola, ca sa lìngua sarda, naràt, est forti, blanda e luxenti che a su metallu e po custu spirònciat biva e frisca de su coru de su pòpulu po cantai su dolori e su prexu, sa fortza e sa spera.

“Il diffondere l’uso della Lingua sarda in tutte le scuole di ogni ordine e grado non è per gli educatori sardi soltanto una necessità psicologica alla quale nessuno può sottrarsi ma è il solo modo di essere Sardi. […] Spetta a noi maestri in primo luogo di richiamare gli scolari alla conoscenza del mondo che li circonda usando la lingua materna.” 14

In su 1922 pubricat su segundu lìburu de poesias, “Cantigos d’Ennargentu”, chi ddu cunsagrat che a unu de is poetas mannus de Sardìnnia. Cumentzant a tradusi is poesias suas finsas in frantzesu, tedescu e ingresu. A custa arregorta sighit, in su 1933, “Sos cantos de sa solitudine” e a ùrtimu, in su 1950, Sa Lantia.

In su 1925 est finsas incarrigau de arrapresentai sa Sardìnnia a su primu Cungressu natzionali de is dialetus de Itàlia.

Apustis de sa fini de su Fascismu Antiogu s’assentat a su Partidu Sardu cun sa spera de trasmiti a is “Fradis sardus” is bideas suas po una Sardìnnia lìbera e indipendenti.
Ddu tzèrriant puru po fai de giurau a su “Concorso nazionale di poesia dialettale”, presidenti Giuseppe Ungaretti. In cuss’ocasioni connoscit a Pier Paolo Pasolini, chi aprètziat meda s’arti poètica de Montanaru.
Antiogu Casula in s’òbera sua detzidit de no imperai sa fueddada populari desulesa. Issu imperat una fueddada logudoresa prus arta, cun calincunu fueddu desulesu scéti e cancu italianismu, chi sestat e fùrriat a comenti prus dd’agradat po acojai su chi est aresti cun su chi est literàriu, “metà che sa di cassapanca, di bisaccia e di bordone e metà che sa di biblioteca e di letteratura: Virgilio, Orazio e l’abate Meli sotto braccio con i pastori e i mandriani di Barbagia”  15.

NOTTE DE NATALE

A Giuseppe Littarru

Toccana sas campànas de Natale
sa festa disizada in ogni domo;
su mundu che a s’antiga torrat como
càrrigu de isperu in tantu male.

In sos montes, in mares e in portos
lontanos, in sas biddas e zittades
comente de Gesus’ in sas edades
torrat s’umanidade a sos cunfortos

de sa fide, a s’invitu e sa paghe
ca troppu amus penadu e combattidu
dae cando su sole hat coloridu
de lughe ogni pianu ogni nuraghe.

Deo puru t’invoco o Deus nou
gentile Deu de sos cristianos.
M’imbenugio e in altu alzo sa manos;
d’ogni penseri meu est che i s’ou
virgine, senza mal’intenzione,
cun su coro pienu e disizos
santos de bene, pro tottu sos fizos
chi adorant sa tua passione.

A su perdonu ispirami, a s’amore
a su tribagliu santu resistente;
faghemi forte, rendemi potente
pro incher’ a dogn’ora su dolore;

e sos impetos d’odiu ch’a bortas
mi passana sas carres che turmentu
cun sa furia manna e su entu
chi faghet tremer fentanas e portas.

Passa o Deus ancora in cust’edade
de odiu ricca e povera d’amore
cantende de sa notte in s’isplendore:
«Paghe a sa zente e bona volontade»!

Cumpartzi

Share on facebook
Facebook
Share on whatsapp
WhatsApp
Share on email
Email

Unu progetu cun su contribudu de sa Fondazione di Sardegna

Còmpora su lìburu de
SU SARDU, LÌNGUA
DE EUROPA