Antioco Giuseppe Casula (Montanaru)

Antioco Giuseppe Casula (Montanaru)

(Dèsulu, 1878 – Dèsulu, 1957)

A

ntioco Casula, più noto sotto lo pseudonimo di Montanaru, si ha da ritenere, per concorde giudizio della critica, il più importante ed interessante poeta in volgare sardo della letteratura contemporanea. 13

Nàschidu e pesadu in Dèsulu, a manu de intro de sa Barbaza, a 16 annos Antiogu lassat s’iscola e a 18 annos intrat in s’Arma de sos Carabineris. Comintzat  tando a iscrìere poesias. In su 1899 in sa “Piccola Rivista” de Ranieri Ugo, amigu de Pascarella, Scarfoglio e D’Annunzio, benit pubricadu su soneto “Desulo”: s’esòrdiu de Montanaru. Ugo li cussizat de pubricare una regorta de totu sas poesias de zoventude. Est de gai chi in su 1904 benit pubricadu “Boghes de Barbagia”, unu lìberu apretziadu meda siat dae sos crìticos literàrios de tando Raffa Garzia e Antoni Scano, ma fintzas dae Gràssia Deledda e Bustianu Satta.
Antiogu lassat sa carriera de s’Arma, leat torra s’imbiu a istudiare, leat su diploma e torrat a Dèsulu pro triballiare comente mastru de iscola. Inie detzidit de comintzare una gherra pro ispàrghere sa limba sarda in s’iscola. Proite sa limba sarda, naraiat, at sa fortza, sa possibilidade de la manizare, est lughente che su metallu e pro cussu sàrtiat bia comente funtana frisca dae su coro de su pòpulu pro cantare sos dolos e sa cuntentesa, sa fortza e s’ispera.

Il diffondere l’uso della lingua sarda in tutte le scuole  di ogni  ordine e grado  non è per gli educatori sardi soltanto una necessità psicologica  alla quale  nessuno  può sottrarsi ma è il solo modo di essere Sardi. […] Spetta a noi maestri in primo luogo di richiamare gli scolari alla conoscenza del mondo che li circonda usando la lingua materna”. 14

In su 1922 pùbricat su de duos lìberos de poesias, “Cantigos d’Ennargentu”, chi che lu ponet in mesu de sos poetes prus mannos de Sardìnnia. Sas poesias suas benin traduidas in frantzesu, in tedescu e in ingresu. Sighit sa regorta, in su 1933, “Sos cantos de sa solitudine” e pro finis, in su 1950, “Sa Lantia”.
In su 1925 benit incarrigadu de rapresentare sa Sardìnnia a su primu Cungressu Nassionale de sos dialetos de Itàlia.
Pustis de sa fine de su Fascismu, Antiogu s’iscriet a su Partidu Sardu, cun s’ispera de resèssere a cundire sos “Frades sardos” de sas bideas suas de àere una Sardìnnia lìbera e indipendente. Lu craman fintzas a fàghere su zuradu a su “Concorso nazionale di poesia dialettale”, presidente Giuseppe Ungaretti. In cussa ocasione connoschet a Pier Paolo Pasolini, chi aprètziat meda s’arte poètica de Montanaru.
Antiogu Casula, in s’òbera sua, detzidit de no impreare su faeddu populare desulesu. Issu impreat una faeddada logudoresa prus arta, cun pagos vocàbulos de su faeddu desulesu e carchi italianismu, chi segat e isbòligat comente li agradat pro cojare s’areste cun su literàriu, “metà che sa di cassapanca, di bisaccia e di bordone e metà che sa di biblioteca e di letteratura: Virgilio, Orazio e l’abate Meli sotto braccio con i pastori e i mandriani di Barbagia” 15.

NOTTE DE NATALE
A Giuseppe Littarru

Toccana sas campànas de Natale
sa festa disizada in ogni domo;
su mundu che a s’antiga torrat como
càrrigu de isperu in tantu male.

In sos montes, in mares e in portos
lontanos, in sas biddas e zittades
comente de Gesus’ in sas edades
torrat s’umanidade a sos cunfortos

de sa fide, a s’invitu e sa paghe
ca troppu amus penadu e combattidu
dae cando su sole hat coloridu
de lughe ogni pianu ogni nuraghe.

Deo puru t’invoco o Deus nou
gentile Deu de sos cristianos.
M’imbenugio e in altu alzo sa manos;
d’ogni penseri meu est che i s’ou
virgine, senza mal’intenzione,
cun su coro pienu e disizos
santos de bene, pro tottu sos fizos
chi adorant sa tua passione.

A su perdonu ispirami, a s’amore
a su tribagliu santu resistente;
faghemi forte, rendemi potente
pro incher’ a dogn’ora su dolore;

e sos impetos d’odiu ch’a bortas
mi passana sas carres che turmentu
cun sa furia manna e su entu
chi faghet tremer fentanas e portas.

Passa o Deus ancora in cust’edade
de odiu ricca e povera d’amore
cantende de sa notte in s’isplendore:
«Paghe a sa zente e bona volontade»!

Cumparti

Share on facebook
Facebook
Share on whatsapp
WhatsApp
Share on email
Email

Unu progetu cun su contribudu de sa Fondazione di Sardegna

Còmpora su lìberu de
SU SARDU, LÌNGUA
DE EUROPA