Antonio Gramsci

Antonio Gramsci

(Abas, 1891 – Roma, 1937)

E

st connotu pruschetotu po essi unu de is fundadoris de su partidu comunista italianu (PCd’I) in su 1921. Pagu genti est a connoscèntzia chi su comunista Gramsci at tentu stima manna meda po sa lìngua sarda. Est su primu chi at pigau a incuru sa chistioni linguìstica in Sardìnnia, innantis a giòvunu candu fiat indipendentista e apustis, a mannu, candu fiat giai unu comunista famau. Fait a ddu considerai unu de is babbus de su movimentu linguìsticu sardu. Gramsci connosciat sa lìngua sarda e dd’at imperada in tempus e logus diferentis cun àterus sardus. Est Gramsci etotu chi nosi contat s’imperu de su sardu in Torinu cun sa tenta de defensai is operajus cun is sordaus de sa Brigata Tàtari, candu a is sordaus sardus ddus iant imbiaus a strecai is manifesatadas de is operajus. Opuru in Roma candu in d-una setzioni de su partidu comunista Gramsci e is cumpàngius sardus de sa setzioni chistionànt in sardu apostadamenti po fai intendi e cumprendi su chi fiant narendi a is carabineris chi fiant a càstiu de sa setzioni, giai ca cussus carabineris fiant sardus. 

Nàscïu in Àbas in su 1891 est cunsiderau intre is prus filòsofus marcsistas de importu mannu in su mundu in su sèculu XX. De su 1913 a su 1921 at fatu parti de su partidu sotzialista italianu, ma apustis de sa revolutzioni russa de su 1917 s’est acostau sèmpiri de prus a is ideas de is bolscevicus sovièticus faendi nasci, impari a Bordiga, su partidu comunista italianu in su cungressu de su 1921 in Livornu. Sendi unu de is prus contrafascistas de importu, dd’ant impresonau in su 1926 in sa presoni de Turi ca Mussolini ddu consideràt unu perìgulu po sa ditadura fascista, po Mussolini fiat un’inimigu perigulosu meda po is ideas suas. Famau meda po is òberas afatantis: Lìteras de sa presoni (1926-1937) e Cartulàrius de sa presoni (inghitzaus s’8 de friàrgiu de su 1929 e cumprius in s’austu de su 1935). 

Innoi in custa arrassinna lestra arregordaus su scritu de prus importu po su movimentu linguìsticu sardu est a nai sa lìtera a Teresina de su 26 de martzu de su 1927, oindii cunsiderada che a manifestu de su movimentu linguìsticu sardu giai ca Gramsci at acrarau s’importu mannu de s’educatzioni bilìngua po is pipius, in italianu ma finsas in sardu, aundi Gramsci narat craramenti: (…) devi scrivermi a lungo intorno ai tuoi bambini, se hai tempo, o almeno farmi scrivere da Carlo o da Grazietta. Franco mi pare molto vispo e intelligente: penso che parli già correttamente. In che lingua parla? Spero che lo lascerete parlare in sardo. e non gli darete dei dispiaceri a questo proposito. È stato un errore per me non aver lasciato che Edmea, da bimbetta, parlasse liberamente in sardo. Ciò ha nociuto alla sua formazione intellettuale e ha messo una camicia di forza alla sua fantasia. Non devi fare questo errore con i tuoi bambini. Intanto il sardo non è un dialetto, ma una lingua a sé, quantunque non abbia una grande letteratura, ed è bene che i bambini imparino più lingue, se possibile (…). 

Bessiu de sa presoni de Turi in su 1937, est mortu su 27 de abrili de su 1937 in Roma.

Cumpartzi

Share on facebook
Facebook
Share on whatsapp
WhatsApp
Share on email
Email

Unu progetu cun su contribudu de sa Fondazione di Sardegna

Còmpora su lìburu de
SU SARDU, LÌNGUA
DE EUROPA