Pasquale Dessanai

Pasquale Dessanai

(Nùgoro 1868 – Uras 1919)

P

ascali Dessanai nascit de Luisu Sanna e Mariantonia Nurra Sini. Ecus su primu piessìnniu de cust’autori, su sangunau: poita Dessanai, candu su babbu fiat Sanna? In s’arregistru de is cojas de sa Seu de Nùgoro, cumparit sa grafia Desannai. Su fueddu s’iat a podi spartziri in De-sanna-i, comenti e chi a primìtziu su babbu no essit arreconnotu su fillu e s’Ofitziali de su Stadu tzivili dd’essit postu unu sangunau abbisau lassendi perou calincun’arrastu de su sangunau de su babbu (De-Sanna-i). Sa duda abarrat. Su chi est seguru est ca su babbu mannu de totu is Dessanais de Nùgoro fut Pascali.
A dolumannu teneus pagu documentus apitzus de s’òbera sua: nos’abarrant 300 versus scéti.
Su primu traballu est su libureddu de poesias chi Dessanai imprentat impari cun s’amigu Cam, unu poeta giòvunu vitzichesu. Néulas, custu est su nòmini de su libureddu, fait bessiri a pillu is duus poetas e cumentzat a ddus fai connosci a is ligidoris de poesia de Nùgoro e de totu sa Sardìnnia, tantis chi su giorronalista tataresu Stanis Manca, chi biviat e traballàt in Roma, pedit a Gràtzia Deledda, chi fiat in Nùgoro, de ddi mandai unas cantu poesias de Dessanai; e issa:

“Vi scrivo per scusarmi se non v’ho mandato prima le poesie che desideravate leggere del Dessannai. Ve le spedisco insieme a questa. Gliele ho fatte chiedere da un suo professore – ché il Dessannai frequenta la scuola normale – mio amico, perché io non ho con lui relazione alcuna, benché m’abbia già dedicato molti versi, fra cui gli originalissimi che vi unisco: li dedicò a me forse credendo che la voce udita da lui cantare fra i silenzi incantati degli elci illuminati dalla luna, fosse la mia” 16.

Dessanai sodigat a scriri me is prus periòdicus de importu de su tempus. Is poesias suas bessint in “Vita Sarda”, in “Mente e cuore”, in “La giovane penna”, in “La Domenica sarda” e finsas in “Sardegna artistica” impari cun su pintori nugoresu Antoni Ballero (Nugoro 1864-Tàtari 1932) chi cumentzat a traballai impari a Pascali de su 1893.
Pascali Dessanai fut un’antimonàrchicu, sotzialista. E su 29 de mesi-de-argiolas de su 1900, po s’essi atriviu de scriri versus afestantis po s’ocidòrgiu de s’urrei Umberto I a Monza (Un’arma a due punte è un grande terrore. / Con una si lacera ai poveri il cuore, / con l’altra si taglia la gola dei re! / Ben morto il re!) benit finsas impresonau.
Dessanai est unu grandu annoadori de sa poesia in lìngua sarda de sa fini de s’800 e de is primus de su ‘900. Issu cumentzat a scriri a giòvunu sighendi s’arrastu de su connotu logudoresu chi imperàt su logudoresu famadu, sa lìngua poètica de su connotu (mancai afrorigiada cun calincunu fueddu literàriu italianu), una lìngua chi setziat asuba de is fueddadas de logu, cumprèndia de totus, e imperada de giai totu is poetas cabesusesus giai de su 1500. Prus a matucu cumentzat a sperimentai, stesiendi-nci a pagu a pagu sa “lìngua arta” e imperendi a prus a prus su nugoresu, sa lìngua de lati cosa sua, una fueddada prus cunfidentziali, chena de traditzioni literària. 

MALINCONIA

Est notte, ma su chelu est istelladu,
pioen sos rajos de sa luna piena…
appassionada mandat Filumena
un innu de amore a su criadu…

ma pro itte duncas frittu e angustiadu
proat su coro meu forte pena?
Ma pro itte ista notte in donzi vena
su sámbene m’iscurret agitadu?

No isco. Ma crudele est s’agunia
chi sempre mi cunsumit, sa tristura
mi turmentat continu, amada Lia!

Non dormo un’ora sola, appo paura,
ispásimo, frastimo, né allegria
dare mi podet sa tua ermosura!

Cumpartzi

Share on facebook
Facebook
Share on whatsapp
WhatsApp
Share on email
Email

Unu progetu cun su contribudu de sa Fondazione di Sardegna

Còmpora su lìburu de
SU SARDU, LÌNGUA
DE EUROPA